DEMİRLİ KASABASI

KAMAN-KIRŞEHİR

COĞRAFİ KONUMU:

A-    KASABANIN KOMŞULARI:

Kasabanın kuzeyinde Kaman ilçesi Aydınlar köyü,

Batısında Kaman ilçesi Kurancılı kasabası,

Güneyinde Kırşehir Merkez Yağmurlu-Armutlu köyü, Kaman ilçesi Sayaobası köyü, Kırşehir Merkez Yeniyapan köyü,

Doğusunda Kırşehir Merkez Çayağzı kasabası ile

Kuzeydoğusunda Akpınar ilçesi Çiftlik Mehmet Ağa köyleri ile komşudur.

B-    YÜZÖLÇÜMÜ: 10.000 dönüm.(Yaklaşık)

DOĞAL DURUMU:

Kasabanın güneyinde Kaman ilçesi boyunca uzanan BARAN DAĞLARI bulunmaktadır. Kasabanın kuzey yönü düzlüktür. Kasabaya ait belli başlı ova, ormanlık alan, durgun ve akarsular bulunmamaktadır. Kasabanın içerisinde küçük derecikler mevcuttur.

İKLİMİ:

Kasabanın iklimi İç Anadolu ikliminin özelliklerini taşımaktadır. Çevre köy ve kasabalara göre kışları daha sert; yazları ılık ve kurak geçer. Bunun nedeni, kasabanın yerleşim yerinin yüksekliğinin 1 000 m. düzeyinde olmasıdır. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde serin ve yağışlı bir iklim yaşanır.Rüzgar, Kuzeyden sert bir poyraz olarak eser.

KASABANIN TARİHÇESİ:

            Kasabanın adının nereden geldiği kesin olarak bilinmemektedir. Köyün yaşlılarından edinilen bilgilere ve söylentilere göre, 1402 yılında TİMUR, Anadolu’yu istila ettiğinde, askerlerinin burada konakladığı ve bundan dolayı köyün adının önceleri TİMURLU, zamanla TEMÜRLÜ ve TEMİRLİ şeklini aldığı belirtilmektedir. 1971 yılında köyün Belediye olması ile de DEMİRLİ KASABASI olarak değiştiği söylenmektedir.

Buraya ilk olarak yerleşenlerin kimler olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Kasabanın yaşlılarından edinilen bilgilere göre ilk gelenlerin, Hatip Mehmet Efendi olduğu ve bugünkü Cami etrafında yerleştiği belirtilmektedir. Köyün geçmişinin nereye kadar uzandığı bilinmemekle beraber 150-200 yıl kadar olduğu tahmin edilmektedir. Köye daha sonra gelenler de sırasıyla şöyledir:

Kaman’ın İnziloğlu çiftliğinden gelen İnziloğullarıdır. Bunlar, bugün kasabada Ali Nabila olarak bilinen kabiledir. Ali Nabila’nın kardeş çocuklarının Hüseyin Çavuş’un nesli kasabada Dedeler ve Kör Ahmetler diye bilinen sülaledir. Onların yerleşimlerinin de İnziloğlu sülalesiyle aynı tarihe rastladığı tahmin edilmektedir. Sonradan gelenlerin sırasıyla Karahıdır’ın Araz mevkiinden gelen Resul Uşağı, bunlarla birlikte Aydın ilinden gelen Battallar sülalesi; kasabada  Paskallar olarak bilinen Kara Abdi uşağının ise Bursa’nın Osmaniye kasabasından geldikleri tahmin edilmektedir. Şabanlar sülalesi ile Kırşehir’den gelen Dervişler sülalesi daha sonra köye gelip yerleşenlerdendir.

Kasabaya yerleşenlerin neden burayı yerleşim alanı olarak seçtikleri de kesin olarak bilinmemektedir. Köyün bugünkü yerleşim yerinin ormanlık olduğu söylenmektedir. Yerleşenleri soygun ve eşkiyadan korunmak için yerleştikleri sanılmaktadır. Bu bölgede kimlerin ve ne zaman yaşadıkları kesin olarak bilinmemesine rağmen bu gün kasabanın ekim alanı olarak Aydınlar köyünün üstünden başlayıp, Kurtbeli bölgesine kadar  uzanan yerlerin de eskiden yerleşim alanı olduğu, kazılarda çıkan ölü iskeletlerinden anlaşılmaktadır.Kasabayı Kurancılı’ya bağlayan yolun üzerinde Kilise diye tabir edilen eski ve tarihi yapı incelendiğinde Kilise olmayıp hamam veya başka bir bina olduğu anlaşılmaktadır.

GELENEK VE GÖRENEKLER

            Kasabanın eski folklör zenginliği bugün aynen korunamamaktadır. Düğün, ölüm, nişan ve bayramlardaki gelenek ve görenekler yaşatılmaya çalışılmaktadır.

MAHALLİ OYUNLAR:

            Düğün, Askere uğurlama ve karşılama gibi oyunlardır. Bunlar da halka şeklinde dizilerek oynanır. Davul-zurna veya her-hangi bir müzik eşliğinde oynanabilmektedir.Kasabada oynanan Mavilim oyunu kızlı-erkekli olarak sektirme ve hızlı veya yavaş olarak oynanır. Bu oyun oynanırken şu türkü söylenir.

Mavilim mavişelim                                                   Mavilim herk ediyor

Tenhada buluşalım mavilim                                     Herginden sel gidiyor

Sana bir ricam var                                                    Hergin başmı yesin

Kaşları değişelim mavilim                                       Güzel elden gidiyor mavilim

DÜĞÜN:

            Düğünlerde yöreye has oyunlar oynanır. Bunlar Cimdallı, Eminem, Horozum, Cenderme, Hasanoğlan gibi oyunlardır. Düğünlerde Kına gecesi yapılmaktadır. Bu gecede erkek evi, kız evine giderek kına yakarlar.

CENAZE:

            Cenaze olduğu zaman bütün komşular cenaze evinde toplanırlar. Köylülerin bir kısmı mezar kazmaya giderler. Cenazenin yıkanmasından sonra cenaze halı-kilim gibi bir örtüye sarılarak tabut’a konur. Halk bu tabutu alarak mezarlığa götürür. Burada cenaze namazı kılındıktan sonra defnedilir. Defin merasimine “kuyulamak” denir. Geri cenaze evine gelindiğinde Kur’an okutulur ve başsağlığı dilenir. Haber alamayanlar başsağlığına geldiklerinde mutlaka yanlarında Kuran okuyan birini alarak taziyelerini yaparlar.

ATASÖZLERİ:

Yelden, selden bir de elden sakın ha sakın.

Yatan öküze yem vermek haramdır.

Yiğit kendine kamçı vurdurmaz.

DEYİMLER:

Herk etmek: Tarla sürmek

Gözünün çmgısını çıkarmak: Yüzüne şiddetle derecede tokat atmak.

YEREL SÖZCÜKLER

a

Acer            :Yeni

Açacak       :Anahtar

Ağmanlamak:Dengeyi yitirmek

Alaşa          :Çok konuşan, dedikoducu

Anğ             :Tarla sınırı

Alamaç       :Hızlı yanan ateş

Andal          :Su kanalı

Annaç         :Karşı

Aravantı     :Başıboş, arada gezen

Ark             :Küçük su yolu

Astap          :Elbise

Astar           :Tavan

Aş                :Çorba

Avcar          :Sebze  ekilen alan

b

Baldırcan    atlıcan

Başangı       :Yaramaz

Bazlama      :Yufka ekmek

Bıldır           :Geçen yıl

Bibi              :Hala

Bigani          :Çok

Bişirik         :Dam üstüne atılan çamur

Börtleme    :Haşlama

Buymak      :Üşümek, donmak

Bürgü       :Başörtüsü

c

Cıbır            :Kel

Cımcılık      :Çok ıslak

Cıncık         :Cam parçaları

Cıngıl          :Helke, kulplu kap

Cırcır          :Fermuar

Cıvık           :Çok sulu

ç

Çaa             :Yıkanılan yer, banyo

Çamadan    :Yelek

Çalgı            :Ahır süpürgesi

Çalkamaç    :Ayran

Çalma          :Kibrit

Çardak       :Balkon

Çebiş           :Keçinin küçüğü

Çeme           este

Çemiremek :Kolları sıvamak

Çentik         :İşaret

Çerçi           :Gezgin satıcı

Çetel           :Kura

Çımsıtma    :Sezdirme

Çıvgın         :Fırtına

Çiltim          :Üzüm salkımı

Çimil           :Fısıldama

Çimmek      :Yıkanmak

Çök              :Otur

Çömçe         :Kepçe

Çördük        :Su akan yer

Çörten         :Yağmur oluğu

Çor               :Hastalık

d

Dadanmak   :Alışmak

Dalamak       :Saldırmak

Dambaşı       :Çatı

Delme            :Yelek

Deşmek         :Eşmek

Devramil       :Ayçiçeği

Devre            :Yanlış

Devrilmek     :Kaynamak

Dıgız              :Yarı dolu

Dımışkı          :Kahve tepsisi

Dışlık             :Vakit

Didiklemek   :Eşelemek

Dikme            :Fidan

Dinelmek       :Ayakta durmak

Dölek             :Doğru

e

Ehdi               :Kurnaz

Ehliyal           :Aile

Elcek             :Eldiven

Ellâm             :Herhalde

Emcek           :Torbanın dip köşesi

Emmi             :Amca

Enek              :Çekirdek

Erinmek        :Üşenmek

Essah             :Gerçek

Evildenmek   :Oyalanmak

Evlik              :Salon

Evmek           :Acele etmek

Evrââç           :Ekmek çevirme değneği

f

Ferik              :İkinci eş

Fışka              :Çöp

Firek              omates

Firengi           :Büyük anahtar

Fistan             :Entari

Fos                 :Boş

g

Gadak            :Çivi

Garamet        :İftira

Gaylık            :İhtiyaç

Gazel              :Kuru yaprak

Gevrek           :Kuru

Gımıl gımıl    :Yavaş yavaş

Gırs                :Cimri

Gıt                  :Emanet

Gıvratma       :Çevirme

Göbelek         :Mantar

Gungulu        :Su testisi

Guşane          :Tencere

Gülük             :Hindi

Günücü          :Kıskanç

Güvermek     :Yeşermek

h

Havar              :Bahçe

Heç?               eğil mi?

Herani            :Tencere

Hevek             :Üzüm salkımları

Hımbıl            :Saf

Horanta          :Aile bireyleri

ı

Iğrantı             :Sarsıntı, deprem

Iralmak           :Uzaklaşmak

i

İlkinti              :Birikinti

İşlik                 :Mintan, gömlek

İpdil                 :İlk önce

İtilmiş              :Kokmuş

İviklemek        :Köşe-bucak aramak

k

Kakıç               :İftira

Karakma         :Dili damağı kurumak

Karsamba        :Karışık malzeme

Kavlama          :Sıyrılma

Kayırmak        :Taraf tutmak

Kelek               :Olmamış kavun

Kese                 :Kısa yol

Kercine            :İnadına

Keskenmek     :Vurur gibi yapmak

Keşik               :Nöbet

Kırmızı            omates

Kıvrak              :Çabuk

Kop                   :Koş

Koyur               :Bırak

Kömçek            :Kök

Körlemek         :Toprakla kapatmak

Kötelemek       :Atmak

Körnek             :Küme

Köslü                :Köstebek

Köynek             :Atlet

Kötek                ayak

Kötelemek        :Atmak

Köz                   :Ateşin koru

Kubaşmak       :Birlikte çalışmak

Kullap              :Lakap

Külünmek        :Felç olmak

Kümpür           atates

Kürümek          :Kürekle sürümek

m

Mabiyen            :Salon

Maçça                           :Hastalık

Made                :Başka

Malamat           :Rezil

Maplak             :Ateş küreği

Masinmek        ikkâte alma,  

                            önemseme

Mavşalma         :Şımarma

Maytıklanmak  :Şımarmak

Melefe                :Yorgan yüzü

Meres                :Miras

Mertlemek        :Zıplamak

Mıh                    :Çivi

Mıymıntı            :Beceriksiz, pısırık

Muşamak           encere

Müstamel           :İkinci el

n

Nörüyon?            :Ne yapıyorsun,

                               nasılsın?

Nuzul inmek       :Felç olmak

o

Okra                    :Çıban

Okuntu                üğüne çağrı

ö

Öteberi                :Birçok şey

p

Palak                   :Pantolon paçası

Pat-sat             :Tek-tük

Peşkir                  :Havlu

Pırtı                      :Kumaş

Pıskırmak            :Hapşurmak

Pontul                  antolon

Pürçüklü             :Havuç

Püsen                   :Kırağı

s

Sahıldamak         :Ürkmek

Sako                     :Ceket

Savak                   :Saf, aptal

Savuşmak            :Gelip geçmek

Seklem                 :Çuval

Sındı                     :Makas

Sızgıt                    :Kavrulmuş et

Since                     :Yüz

Sinmek                 :Saklanmak

Söğke                   ağın yamacı

Söğürme              irzola

Sumsuk                :Yumruk

Süven                   :Uzun değnek

ş

Şalak                    :Olgunlaşmamış kavun

Şaplak                  :Tokat

Şarlağan              :Çağlayan

Şebit                     :Sıcak yufka ekmek

Şelek                    :Yük

Şemik                  :Ayak bileği

Şemşamer           :Ayçiçeği

Şimşir                 arlak olan

Şipşipi                 :Terlik

t

Tafra                   :Hava atmak

Takavvüt            :Emeklilik

Taptapı               :Terlik

Tavalık               :Kap kacak konulan yer

Tevir                   :Çeşit

Teşt                    :Leğen

Tez                      :Çabuk, acele

Tike                    :Küçük et parçası

Tosulamak         :Emeklemek

Tökecimek         :Tökezlemek

Tuman                :Şalvar

Tükel                  :Hepsi

Tümbek              :Tümsek

u

Uğunmak           :Acıdan dövünmek

Uğra                   :Hamurun yapışmaması   

                             için kullanılan un

Ulama                :Birbirine ekleme

Uluk                   :Çürük

Usul usul            :Yavaş yavaş

Uvarmak           : Onarmak, tamir etmek

Uvat                    : Doğru düzgün

ü

Ütme                  :Buğday başağını pişirme

v

Vah!                   eme!

y

Yazmak              :Sermek

Yelmek               :Koşmak

Yiğni                  : Hafif

Yozulmak          :İlgi göstermemek

Yumuş                :Birinden bir şey

                              yapmasını isteme

Yunmak             :Yıkanmak

Yüklük               :Yatak konulan yer

z

Zaar                    :Herhalde

Zaybak                :Vesveseli

                                                        DERLEYEN: İ.Demirbaş